Η προσωπική γνωριμία του καθηγητή Αριστοτέλη Νανιόπουλου με τον καλλιτέχνη Κωνσταντίνο Ξενάκη, ξεκίνησε στην αρχή της δεκαετίας του 2000. Στη διάρκεια μιας συζήτησης μεταξύ τους, ο καλλιτέχνης εξέφρασε αγωνία, για την τύχη του έργου του, όταν αυτός φύγει από τη ζωή. Ο καθηγητής του πρότεινε, αντί τα έργα του να καταλήξουν στα υπόγεια της Εθνικής Πινακοθήκης, ή κάπου στη Γαλλία, να τα χαρίσει σε μια επαρχιακή πόλη της Ελλάδας, η οποία σήμερα δεν έχει κάτι αντίστοιχο και έτσι θα αποκτήσει η πόλη ένα σημαντικό πόλο πολιτισμού, ενώ παράλληλα και το ίδιο το έργο του θα αναδειχθεί καλύτερα. Ο Ξενάκης δεν ήταν εύκολος στις αποφάσεις του, η ιδέα ωρίμασε σταδιακά και τελικά προτάθηκε στην τότε Δημοτική Αρχή των Σερρών, το 2005.

Έκτοτε υπήρξαν πολλές περιπέτειες και εναλλαγές, ψυχρού-θερμού, που η εξιστόρησή τους δεν είναι του παρόντος. Το 2011 δημιουργείται το σωματείο ΣΕΡΡΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ, με κύριο καταστατικό στόχο τη δημιουργία του Μουσείου Ξενάκη στο πρώην στρατόπεδο ΠΑΠΑΛΟΥΚΑ, το οποίο βρίσκεται κοντά στο κέντρο της πόλης και τη σταδιακή ανάπτυξη εκεί, ενός Πολιτιστικού Πάρκου, με την παράλληλη δημιουργία και άλλων Μουσείων όπως: το Διαχρονικό Μουσείο του Νομού Σερρών, η Δημοτική Πινακοθήκη, το Μουσείο Ιστορίας της Πόλης των Σερρών, το Λαογραφικό Μουσείο κ.λπ.

Οι προσπάθειες υλοποίησης του Μουσείου εντατικοποιήθηκαν στη δεκαετία του 2010, όταν ανέλαβε Δήμαρχος Σερρών ο κ. Πέτρος Αγγελίδης. Προσπάθειες χρηματοδότησης του έργου μέσω εθνικών ή ιδιωτικών πόρων δεν είχαν επιτυχία και τελικά εστιάσθηκαν στα Ευρωπαϊκά Προγράμματα, ως την πιο πρόσφορη πηγή.  Το 2014 συντάχθηκε η πρόταση CULTURAL DIPOLE, από τον καθηγητή Α. Νανιόπουλο, η οποία υποβλήθηκε με επιτυχία, στο ανταγωνιστικό πρόγραμμα INTERREG V-A, Ελλάδα-Βουλγαρία 2014-2020, με εταίρους: το Δήμο Σερρών, το Δήμο Petrich, το Α.Π.Θ., το Δ.Π.Θ. και επίσης, ως υποστηρικτές, τα τοπικά σωματεία, ΣΕΡΡΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ και Ε.Μ.Ε.Ι.Σ. Το έργο άρχισε τον Σεπτέμβριο του 2017, έχοντας ως κύριο στόχο τη δημιουργία δύο Μουσείων: Το “Ιστορικό Μουσείο” στην πόλη του Petrich στη Βουλγαρία και το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης « Πινακοθήκη Κωνσταντίνος Ξενάκης” στις Σέρρες, όπου και τα δύο βρίσκονται μέσα σε εγκαταλελειμμένα στρατόπεδα.

Με τη συμβολή στελεχών του Δήμου αλλά και μελών του σωματείου ΣΕΡΡΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ, ξεπεράστηκαν μεγάλα γραφειοκρατικά εμπόδια και τεχνικές προκλήσεις, που πολλαπλασιάστηκαν από την παλαιότητα του διατηρητέου κτηρίου. Αρκεί να σημειωθεί ότι ο αριθμός των επι μέρους μελετών και εγκρίσεων, ξεπερνάει τις 50.

Ως μέρος του έργου, εκπονήθηκε μια εμβληματική Μουσειολογική-Μουσειογραφική-Γραφιστική μελέτη, από τους ομότιμους καθηγητές του Α.Π.Θ., Ματούλα Σκαλτσά, Πάνο Τζώνο και την ομάδα τους, οι οποίοι συνεργάσθηκαν στενά με τον καλλιτέχνη και ότι σχεδιάστηκε, έχει την έγκρισή του. Το Μουσείο Ξενάκη δεν είναι ένα συνηθισμένο Μουσείο-Αποθήκη αλλά ένα ολοκληρωμένο Θεματικό Μουσείο, όπου μπορεί να περιηγηθεί κανείς στην εξέλιξη του έργου του καλλιτέχνη και σε ολόκληρη την καλλιτεχνική του διαδρομή, με τη χρήση και αξιοποίηση σύγχρονων τεχνολογικών μέσων. Αποτέλεσμα της προηγούμενης συνεργασίας με τους μουσειολόγους ήταν να διπλασιάσει, περίπου, ο καλλιτέχνης, την αρχική δωρεά του, που πλέον αριθμεί στα 171 έργα. Επιπλέον δωρίζονται, από τον καθηγητή Α. Νανιόπουλο, άλλα 13 έργα. Εκτίθενται επίσης αντίγραφα 13 έργων, τα οποία οι μελετητές θεωρούν σημαντικά για την οπτικοποίηση της εξέλιξης του έργου του. Εντούτοις για τη διαμόρφωση και εξοπλισμό του εσωτερικού χώρου, σε εφαρμογή των αυξημένων απαιτήσεων της μελέτης, απαιτήθηκε η κάλυψη ενός πρόσθετου κόστους.

Τον Αύγουστο του 2019 αναλαμβάνει Δήμαρχος Σερρών ο κ. Αλέξανδρος Χρυσάφης. Ο κ. Χρυσάφης εξασφαλίζει τους πρόσθετους πόρους που απαιτούνται, προκηρύσσει και αναθέτει το έργο προμήθειας των υλικών-εξοπλισμού και εφαρμογής της Μουσειολογικής-Μουσειογραφικής μελέτη. Η εμφάνιση του COVID 19 φέρνει σοβαρούς περιορισμούς, επηρεάζοντας τους εταίρους του CULTURAL DIPOLE, καθώς επίσης και την εκπόνηση των εργασιών στο κτίριο, συμβάλλοντας στην παράταση του έργου, το οποίο τελικά ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 2022. Το αναστηλωμένο κτίριο είναι ισόγειο και καταλαμβάνει μία έκταση 660 τ.μ. Είναι ένα κτίριο σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης, καλά μονωμένο, το οποίο χρησιμοποιεί Γεωθερμία για ψύξη και θέρμανση. Το Μουσείο έχει τον δικό του Ιστότοπο και σύστημα Wi-Fi, το οποίο επιτρέπει στους επισκέπτες με μειωμένη όραση να αποκτήσουν ηχητικά το περιεχόμενο διαφόρων κειμένων. Απτικά μοντέλα επιλεγμένων έργων τέχνης, μαζί με κείμενα σε γραφή Μπράιγ και ηχητικές αφηγήσεις, ενισχύουν την εμπειρία της επίσκεψης σε τυφλούς επισκέπτες. Βίντεο, εικόνες, κείμενα, μέσω της χρήσης οπτικοακουστικών μέσων, δίνουν τη δυνατότητα στον επισκέπτη να αποκτήσει μια ολοκληρωμένη εικόνα για τη ζωή και το έργο του καλλιτέχνη.

Γιατί ο Ξενάκης στις Σέρρες, πόλη με την οποία δεν έχει κάποια σχέση καταγωγής; Πέραν των όσων λέχθηκαν προηγούμενα, ας συμπληρωθεί η απάντηση με το παρακάτω.Ο αιγυπτιώτης Κωνσταντίνος είχε ιδιαίτερο ψυχικό δεσμό με τον Μέγα Αλέξανδρο και την ιστορία της Μακεδονίας. Μισοαστεία, μισοσοβαρά ανέφερε συχνά ότι θεωρεί τον εαυτό του παιδί των Πτολεμαίων. Έβλεπε το Μουσείο σαν δικό του δώρο σε μια πόλη της μητέρας Μακεδονίας. Όλα αυτά τα χρόνια της μεγάλης προσπάθειας, η πόλη τον αγκάλιασε και εισέπραξε ο ίδιος πολλή αγάπη και φιλία, σε πλήθος εκδηλώσεων στην πόλη, που οργανώθηκαν για αυτόν και το έργο του.

Η προσπάθεια δημιουργίας του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης «Πινακοθήκη Κωνσταντίνος Ξενάκης», η οποία διήρκεσε περίπου 20 χρόνια, έχει πλέον ολοκληρωθεί, χάρις στη συμβολή πολλών και πρώτιστα του ίδιου του καλλιτέχνη. Ο Κωνσταντίνος Ξενάκης, δυστυχώς έφυγε από τη ζωή την 6η Ιουνίου 2020, χωρίς να έχει δει ολοκληρωμένο το Μουσείο του, όμως το πνεύμα του θα ζει και τα έργα του θα υπάρχουν για πάντα, εδώ στις Σέρρες.